Opvoeden in een andere cultuur

Gluren bij de buren

Soms is niks fijner dan even gluren bij de buren. Om inspiratie op te doen, om herkenning te vinden, en soms – eerlijk is eerlijk – omdat je dan opgelucht kan concluderen: ‘wij doen het zo gek nog niet.’

In deze rubriek zijn ouders en opvoeders aan het woord. Hun kerkelijke achtergrond, de leeftijd van hun kinderen en hun relatie tot die kinderen verschilt, maar allemaal delen ze één verlangen: samen met kinderen waardevolle momenten beleven rond de Bijbel. Hoe pakken zij dat aan?

Deze keer interviewen we Elias (55). Hij is getrouwd met Doris (54). Ze hebben vier biologische en twee geadopteerde kinderen: drie jongens en drie meisjes. Elias vertrok 35 jaar geleden uit Ghana naar Nederland – al zijn kinderen zijn hier geboren. Hij is voorganger van Christian Mission Church in Amsterdam en Den Haag en is relatiemanager bij het NBG.

Was het opvoeden van kinderen in Nederland anders dan je eigen opvoeding? Wat waren de verschillen?

Ja, dit is een heel andere cultuur. In Ghana was er afstand tussen ouders en kinderen. Hier mogen mijn kinderen altijd naar me toe komen om me alles te vragen wat ze willen, maar in als ik in mijn eigen jeugd iets nodig had, vroeg ik het aan mijn vader via mijn oudere broers of zussen, of aan mijn moeder. Dan zou mijn vader besluiten wat er moest gebeuren. We hadden niet echt een hechte relatie; als we face-to-face spraken, was er vaak iets mis – ik had iets verkeerd gedaan en zou gestraft worden. Er was niet zoveel ruimte om met mijn vader of moeder te praten. Het was niet dat ze niet van me hielden, maar we zagen dit als respect.

Met mijn eigen kinderen is het heel anders: ze komen vrijelijk naar me toe, en als ze het ergens niet mee eens zijn, vragen ze waarom het zo moet. Ik kan me niet voorstellen dat ik voor mijn vader sta en zo’n vraag stel. In Ghana heeft de oudere altijd gelijk.

Regels volgen

Ik ben opgegroeid in een christelijk gezin; we gingen elke zondag naar de dienst, en doordeweeks gingen we ook elke ochtend vroeg met mijn vader naar de kerk. Christen zijn betekende strikt onderworpen zijn aan de regels, de do’s en de don’ts. Je zorgde wel dat je je aan de regels hield. En zelfs als je dat niet deed, zorgde je ervoor dat er niemand achter kwam.

Mijn vader was de autoriteit in huis: wat hij zei, moesten we doen. Hij was het hoofd van het gezin en alle beslissingen werden door hem genomen. Dat was niet altijd gemakkelijk: als je bijvoorbeeld een super goede danser was, maar je ouders vonden het niet goed dat je daarmee doorging, danste je niet. Je toekomst, je carrière werden bepaald door je familie. Hier ga ik vaak in dialoog met mijn kinderen.

Het roer moest om

Dat is trouwens niet altijd zo geweest. Zo was ik vroeger vrij streng en autoritair tegen mijn zoon: doe dit niet, doe dat niet. En hij nam dit gedrag van mij over, wat hem problemen bezorgde op school. Hij kon goed leren, maar de school wilde hem op een zijspoor zetten naar een ander soort school. Gelukkig is mijn vrouw is ook een zeer slimme dame die eropuit is om te leren en zich te ontwikkelen in deze cultuur, zodat ze er kan zijn voor de kinderen. Zij ging het gesprek aan met onze zoon. Ze vroeg hem: ‘Wat is er aan de hand? Waarom gedraag je je zo?’ En hij zei dat hij deed wat wij deden – eigenlijk wat ik deed. Toen we dit hoorden, besloten we het roer om te gooien in ons gezin. Hiervoor heb ik moeten veranderen. Want wat de kinderen van je zien, verandert hen veel meer dan wat je zegt. Dus ik probeer in praktijk te brengen wat ik predik.

Je bouwt een vertrouwensrelatie op met je kinderen en adviseert ze. Je probeert erachter te komen wat goed voor ze is door met ze te praten.

Ja, ik dwing ze niet om iets te doen, ik ga zitten en adviseer ze, leg uit wat de keuzes zijn en wat de consequenties daarvan zijn. Soms zeggen ze later: ‘Papa zei het, mama zei het, en ze hadden gelijk.’ En dan zeg ik tegen ze: ‘Natuurlijk, we willen het beste voor je.’ Ze hebben ervaren wat er gebeurt als ze ons advies aannemen, en hebben ontdekt dat we te vertrouwen zijn.

Het goede voorbeeld geven

Je kunt niet van je zoon of dochter verwachten dat ze dingen doen die je zelf niet doet. Je kunt niet van ze verwachten dat ze de vloer schoonmaken als je niet het goede voorbeeld geeft. Ik zorg ervoor dat ik doe wat ik moet doen. Ik maak bijvoorbeeld het toilet schoon, en daardoor doen mijn kinderen ook hun klusjes vlotter.

En in het oplossen van meningsverschillen geven we ook het goede voorbeeld. Mijn huis is erg vredig. Mijn vrouw en ik zorgen ervoor dat we nooit ruzie maken in het bijzijn van de kinderen. En dat voorbeeld volgen ze: als er een misverstand is, lossen we dat op door met elkaar te praten.

Geloofsopvoeding

En hoe doen jullie dat met geloofsopvoeding?

We gaan op zondag naar de kerk en in onze gezinsbijeenkomst daarna vraag ik de kinderen naar de prediking en wat ze eruit hebben gehaald.

En als voorganger was jij vaak degene die predikte.

Jazeker! En we bespreken ook de vragen die ze in hun dagelijks leven tegenkwamen, en slaan samen met hen de Bijbel open om naar antwoorden te zoeken. Als iets op school ze dwarszit, dan bespreken we het met ze. Ze hebben veel vragen, dus we maken tijd voor ze, zowel in het weekend als doordeweeks.

Tijdens deze zondagsbijeenkomst vragen we ook om feedback op wat we hebben gedaan en nemen we de tijd om te delen. Ik leg ook uit waarom we dingen doen. Ze weten nu dat ze daarover het gesprek met me kunnen aangaan.

Vrijheid vanuit hartsverbinding

Heb je ook advies voor ouders die een puur Nederlandse achtergrond hebben?

Nou ja, ik weet niet veel van de Nederlandse opvoeding, maar als ik naar de voetbalwedstrijden van mijn kinderen ga, zie ik kinderen ruzie maken met hun ouders en ze soms zelfs beledigen. Ik zou zeggen dat het goed is om meer respect voor elkaar te hebben. Het is niet goed als kinderen ouders of andere oudere mensen beledigen. In de Bijbel lees je hoe je een lang en gezegend leven kunt leiden: door je ouders te respecteren (Exodus 20:12). Je overheerst je kinderen niet, je geeft ze vrijheid, maar in die vrijheid zijn er nog steeds grenzen. En er is verbinding.

Vrijheid vanuit hartsverbinding. Dat is een mooi advies!